คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 4719/2560 (หน้า 151 เล่ม 3) จำเลยเป็นสมาชิกของผู้ร้องมีสิทธิที่จะได้รับเงินค่าหุ้น เจ้าพนักงานบังคับคดีย่อมมีสิทธิที่จะอายัดเงินค่าหุ้นดังกล่าวได้ ตามบทบัญญัติแห่ง ป.วิ.พ.มาตรา 278, 282(3) และ 311 วรรคสอง แม้ พ.ร.บ.สหกรณ์ พ.ศ.2542 มาตรา 42 วรรคสอง ที่แก้ไขใหม่ บัญญัติว่าในระหว่างที่สมาชิกภาพของสมาชิกยังไม่สิ้นสุดลง ห้ามมิให้เจ้าหนี้ของสมาชิกใช้สิทธิเรียกร้องหรืออายัดค่าหุ้นของสมาชิกผู้นั้น แต่ก็ไม่มีข้อห้ามเจ้าหนี้มิให้ใช้สิทธิเรียกร้องในค่าหุ้นของสมาชิกสหกรณ์ เป็นการเด็ดขาดตลอดไป บทบัญญัติตามมาตรานี้ มีวัตถุประสงค์ที่จะคุ้มครองทุนของสหกรณ์ที่ได้มาจากค่าหุ้นของสมาชิกมิให้ลดน้อยถอยลงเพราะเหตุที่สมาชิกเป็นหนี้บุคคลภายนอกซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการดำเนินกิจการของสหกรณ์เท่านั้น การอายัดเงินค่าหุ้นของสมาชิกไว้ก่อน โดยให้สหกรณ์ส่งเงินค่าหุ้นเมื่อสมาชิกภาพของสมาชิกสิ้นสุดลงเพื่อคุ้มครองสิทธิของเจ้าหนี้ตามคำพิพากษามิให้เสียหายย่อมกระทำได้ ทั้งนี้สหกรณ์มีสิทธินำเงินตามมูลค่าหุ้นที่สมาชิกมีอยู่มาหักกลบลบหนี้ที่สมาชิกผูกพันต้องชำระหนี้แก่สหกรณ์ และให้สหกรณ์มีฐานะเป็นเจ้าหนี้มีบุริมสิทธิพิเศษเหนือค่าหุ้นนั้น ตามมาตรา 42 ตอนท้าย และในกรณีที่สหกรณ์ส่งเงินค่าหุ้นให้เจ้าพนักงานบังคับคดีนั้น จะต้องส่งเงินภายในเวลาที่กำหนด นับแต่วันที่จำเลยพ้นจากการเป็นสมาชิกของผู้ร้อง
(หมายเหตุ 1.คดีนี้ ศาลชั้นต้นพิพากษายกคำร้องของสหกรณ์ผู้ร้อง ศาลอุทธรณ์แผนกคดีผู้บริโภคพิพากษากลับให้เพิกถอนคำสั่งของเจ้าพนักงานบังคับคดีในส่วนที่อายัดเงินค่าหุ้นของจำเลย แต่ศาลฎีกาพิพากษากลับให้ยกคำร้อง โดยมีคำวินิจฉัยข้างต้น)
[2] การอายัดเงินค่าหุ้นเมื่อสมาชิกซึ่งเป็นลูกหนี้ตามคำพิพากษายังไม่สิ้นสุดสมาชิกภาพโดยระบุว่าเมื่อสมาชิกซึ่งเป็นลูกหนี้ตามคำพิพากษาสิ้นสุดสมาชิกภาพแล้ว ให้สหกรณ์ส่งเงินค่าหุ้น ให้เจ้าพนักงานบังคับคดีหรือเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ สหกรณ์ไม่อาจส่งเงินค่าหุ้นให้ได้เนื่องจากเป็นการขัดพระราชบัญญัติสหกรณ์ พ.ศ. 2542 มาตรา 42 วรรคสอง
ส่วนการอายัดเงินค่าหุ้น สหกรณ์ต้องตรวจสอบว่าสมาชิกเป็นหนี้สหกรณ์อยู่ก่อนได้รับหมายบังคับคดี หรือหนังสือแจ้งอายัด หรือไม่ หากเป็นหนี้สหกรณ์อยู่ก่อน สหกรณ์สามารถโต้แย้งว่าสหกรณ์ประสงค์ใช้สิทธิ หักกลบลบหนี้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 347 หรือ ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย มาตรา 102 สหกรณ์จึงไม่ต้องส่งเงินค่าหุ้นให้เจ้าพนักงานบังคับคดีหรือเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์
